لیزیک- لازک-prk

لیزیک یک عمل انتخابی برای کاهش وابستگی به عینک است که از طریق تغییر انحنای قرنیه به کمک لیزر اگزایمر می تواند عیوب انکساری مانند نزدیک بینی؛ دوربینی؛ و آستیگماتیسم را اصلاح نماید. بیش از یک دهه از انجام این عمل جراحی لیزری می گذرد وتاکنون چشمهای زیادی در سرتاسر دنیا تحت این عمل قرار گرفته که میتواندمحدوده نسبتا وسیعی ازاختلالات انکساری چشم را برطرف سازد.

چه افرادی می توانند عمل لیزیک را انجام دهند؟

عمل جراحی لیزیک برای بسیاری از افراد با عیوب انکساری نزدیک بینی؛ دوربینی؛ و آستیگماتیسم قابل انجام می باشد. این افراد باید حداقل 20 سال سن داشته باشند تا تغییرات شماره عینک در آنها متوقف شده باشد. همچنین افرادی که بدلیل جراحیهای قبلی (پیوند قرنیه؛ اب مروارید؛ و عمل RK ) شماره عینک بالا و یا نامتقارن با چشم مقابل پیدا کرده اند و نمی توانند از عینک استفاده نمایند؛ نیز می توانند به کمک عمل لیزیک در جهت اصلاح یا کاهش آن اقدام کنند.

اگرچه حداقل سن برای این عمل حدود 18 تا 20 سال در نظر گرفته می شود؛ ولی تحقیقات سالهای اخیر موثر بودن این عمل را در سنهای پایین تر؛ جهت اصلاح عدم تقارن شماره عینک دو چشم که منجر به تنبلی می شوند؛ را نیز نشان داده است.

باید دانست که عمل لیزیک یک عمل کاملا اختیاری است و هیچگونه اجباری در انجام این عمل وجود ندارد. انجام این عمل چیزی به سلامتی چشم اضافه نمی کند؛ بلکه سعی می کند وابستگی به عینک و یا لنز تماسی را به حداقل برساند

چه افرادی نمی توانند عمل لیزیک را انجام دهند؟

عمل جراحی لیزیک برای بسیاری از افراد با عیوب انکساری نزدیک بینی؛ دوربینی؛ و آستیگماتیسم قابل انجام می باشد؛ اما باید دانست که این عمل برای همه افراد مناسب نمی باشد. افرادی که علاوه بر عیب انکساری؛ بیماریهای دیگری در چشم دارند و یا از بعضی از بیماریهای مزمن در دیگر سیستمهای بدنشان رنج می برند؛ ممکن است کاندید مناسبی برای اعمال جراحی اصلاح عیوب انکساری و لیزیک نباشند.

بعنوان مثال افراد زیر نمی توانند عمل جراحی لیزیک را انجام دهند:

· افرادی که بیماری قوز قرنیه و یا نامنظمی در سطح قرنیه دارند

· افرادی که ضخامت قرنیه کافی نداشته باشند

· افرادی که بیماری تبخال چشمی داشته و یا دارند

· افرادی که بیماری قند دارند

· افرادی که آب مروارید دارند

· افرادی که اب سیاه دارند

· افرادی که سابقه بیماریهای روماتیسمی و یا نقص ایمنی را دارند

· افرادی که خشکی چشم متوسط تا شدید دارند

· افرادی که فقط یک چشم بینا دارند

· افرادی که مردمک چشم آنها در تاریکی بیش از حد معمول باز می شود

توقعات واقع گرایانه در اعمال جراحی لیزیک(LASIK )، لازک(LASEK ) و لیزر پی آر کی(PRK )

یکی از پیش شرطهایی که در کنار شرایط دیگر، همه متخصصین علوم بینایی آن را لازم می دانند تا فردی را که متقاضی جراحی اصلاح عیوب انکساری می باشد، تحت اینگونه اعمال جراحی قرار دهند، داشتن توقعات به جا است. این بدان علت است که اگر چه جراحی لیزیک(LASIK )، لازک(LASEK ) و لیزر(PRK ) از دقت و سلامت نسبتا بالایی برخوردار می باشند، اما نتایج آن در همه افراد کامل و صد در صد نیست.

برای بسیاری کاهش وابستگی به عینک و یا لنز تماسی و نه حذف آن، هدف اصلی است. یعنی به جای نیاز همیشگی و صد در صد به عینک، استفاده از عینک در بعضی از موقعیت های محدود مانند مطالعه طولانی و یا رانندگی در شب را هدف گرفته اند. البته این درست است که بسیاری از افرادی که تا کنون تحت اینگونه اعمال جراحی قرار گرفته اند، دیگر نیاز به عینک ندارند، اما این همیشه صادق نبوده ونخواهد بود. حتی در مواردی پس از عمل ( مثلا در افراد در سنین پیر چشمی) شخص بجای یک عینک، به دو عدد از آنها نیاز پیدا کرده، اگر چه مدت زمان استفاده از آنها بطور قابل توجهی نسبت به قبل از عمل کاهش یافته است.

اگر شما انتظار دارید که پس از انجام اینگونه عملها، وقتی از خواب بیدار می شوید دربدر بدنبال عینکتان نگردید، در زمین ورزش و یا استخر شنا بدون عینک کاملا فعال باشید، در بسیاری از اوقات روز و انجام فعالیتهای معمول فارغ از عینک باشید، در مهمانی ها نگران عینکتان نباشید، به احتمال بسیار زیاد آن را و یا بهتر از آن را پس از عمل بدست خواهید آورد. اما اگر انتظار دارید که دیگر برای همیشه با عینک خداحافظی کنید (آنگونه که در بعضی از تبلیغات ممکن است بینید یا بسیاری آن را در ذهن خودشان پرورانده اند)، احتمال اینکه بعد از عمل مایوس گردید، کم نخواهد بود.

باید بدانیم که افراد عینکی اگرچه از نظر نیاز به عینک بسیار به هم شبیه هستند، ولی از بسیاری از جهات دیگر مانند اندازه و نوع شماره عینک، سن و همچنین پاسخهای بدنی آنها به مداخله جراحی، بسیار با هم تفاوت دارند. این تفاوتهاست که نتیجه عمل را نسبی خواهد کرد. توقع به جا اینست که این تفاوتها و نسبیت را بپذیریم تا پس از عمل دچار یاس نگردیم.

معاینات قبل از عمل لیزیک

بر خلاف تصور عموم، اعمال جراحی لیزیک، لازک، و پی ار کی در زمره ساده ترین عملهای جراحی چشم قرار می گیرند و بیش از خود عمل جراحی، دقت در انجام معاینات قبل از عمل نقش اصلی را در حصول موفقیت بازی می کند.

بارها افرادی فقط با یک عکس توپوگرافی چشم و یک شماره عینک که توسط دستگاهای به اصطلاح کامپیوتر اندازه گیری شده، مراجعه می کنند، و تقاضا دارند که در همان روز تحت عمل لیزیک و یا لازک قرار بگیرد و اینچنین برای آنها القاء شده که همه مراحل از معاینه و عمل جراحی گرفته تا معاینات بعد از عمل، همه و همه قابل انجام در یک روز هستند. اما واقعیت این نیست و یا بهتر است که نباشد. اهمیت معاینه قبل از عمل و یا مراقبت های روزهای بعد از عمل بسیار مهمتر از انجام خود عمل لیزیک و یا لازک می باشد. بارها دیده شده که عمل جراحی بخوبی انجام گرفته، اما بعلت عدم توجه به بعضی از نکات در قبل از عمل، بیمار گرفتار عارضه گشته است. در تاکید این سخن همین بس که بدانیم که در بسیاری از موارد، عوارض عمل لیزیک و یا لازک، قبل از انجام عمل شروع می شود.

بطور کلی، معاینه کامل چشم برای اعمال جراحی لیزیک، لازک، و پی آر کی، شامل سه مرحله است

مرحله اول شرح حال

در این قسمت باید اطلاعات جامعی از سن، جنس، میزان تحصیلات، شغل، وضعیت سلامت چشم از گذشته تا حال، وجود یا عدم وجود سوابقی مانند ضربه یا عفونت در چشم، استفاده یا عدم استفاده از داروهای چشمی، استفاده یا عدم استفاده از لنز تماسی، و زمان آخرین تغییر در شماره عینک جمع آوری گردد. همچنین سوالاتی از وضعیت سلامت عمومی بدن، وجود یا عدم وجود بیماریهای مهم و مزمن مانند بیماری قند و بیماریهای روماتیسمی، استفاده از دارو، و حساسیت دارویی باید پاسخ داده شود. در بانوان، پرسش از حاملگی یا شیر دهی نیز باید به موارد فوق اضافه گردد. جستجو در سوابق فامیلی در مورد بعضی از بیماریهای مهم چشمی مانند قوز قرنیه، آب سیاه، پارگی شبکیه، و شب کوری نیز بسیار کمک کننده خواهد بود.

هدف اصلی در گردآوری اطلاعات فوق در این است که افرادی را که در معرض ریسک بالاتری برای انجام اینگونه اعمال جراحی هستند را قبل از انجام عمل شناسایی کنیم. بعنوان مثال وجود سابقه بیماری تب خال چشمی، از احتمال فعال شدن مجدد بیماری تبخال پس از عمل جراحی هشدار می دهد. یا وجود بیماری قوز قرنیه در بستگان درجه اول، احتمال بروز عارضه آستیگمات نامنظم را بیشتر می کند. یا مصرف بعضی از داروها مثل آکوتان (Accutane ) که برای درمان جوش صورت (آکنه) استفاده می شود، بعلت اینکه سبب خشکی چشم می گردد، شانس عوارض پس از عمل لیزیک یا لازک را زیاد می کند.

مرحله دوم معاینه چشم

کسانی که تمایل به انجام عملهای جراحی لیزیک، لازک، و پی ار کی دارند، باید با حوصله کامل، تمامی مراحل معاینه چشم را طی کنند. اندازه گیری حدت بینایی بدون عینک و با عینک، تعیین مجدد و دقیق شماره عینک بدون استفاده از قطره، اولین قدم می باشد. یادمان باشد که اندازه گیری شماره عینک با دستگاههای اصطلاحا کامپیوتری بتنهایی کافی نمی باشد و نتایج حاصل از این دستگاها حتما باید روی چشم و با استفاده از روش دستی مجددا آزموده شود. چرا که محدوده خطای اندازه گیری در دستگاهای اصطلاحا کامپیوتری، بسیار زیاد می باشد و تکیه صرف بر نتایج اندازه گیری با این دستگاها می تواند به عوارض جدی منتهی گردد.

همچنین اندازه گیری انحنای قرنیه، معاینه حرکات چشم و بررسی از نظر وجود یا عدم وجود انحراف در چشم، اندازه گیری میزان تنگ و گشادی مردمک ها در دو وضعیت تاریکی و روشنایی، معاینه میکروسکوپی چشم و بررسی ساختمانهای مختلف چشم از جمله پلکها، ملتحمه، قرنیه، عنبیه، عدسی و وضعیت لایه اشکی باید بدقت انجام گیرد. با چکاندن قطره بی حسی در چشم، فشار داخل چشم باید اندازه گیری شود. در ضمن رطوبت و میزان ترشح اشک با استفاده از کاغذ مخصوص اندازه گیری می گردد. در ادامه با چکاندن قطره های باز کننده مردمک (که موقتا دید را مختل می کند)، مجددا شماره عینک چک نهایی شود. همچنین باز شدن مردمک امکان معاینه کامل شبکیه را فراهم می کند تا از وجود یا عدم وجود ضایعات شبکیه مطمئن شویم.

همچنین، گرفتن نقشه توپوگرافی قرنیه و اندازه گیری ضخامت قرنیه جزء لاینفک معاینه می باشد. نقشه توپوگرافی قرنیه که بااستفاده از دستگاهای توپوگرافی و اوربی اسکن وپنتا کم تهیه می شود اطلاعات ذیقیمتی را در مورد وضعیت قرنیه به ما ارائه می دهد.

حذف هر قسمت از معاینات فوق، ما را از بخشی از اطلاعات در مورد چشم محروم می کند که عدم توجه به آن، احتمال بروز مشکلات بعد از عمل را بیشتر خواهد کرد. بعنوان مثال عدم اندازه گیری و توجه به وضعیت لایه اشکی، می تواند گرفتاری خشکی چشم پس از عمل لیزیک را به ارمغان بیاورد. یا عدم توجه به اندازه مردمکها، می تواند سبب مشکلات دید شب گردد.

مرحله سوم مشاوره

گرفتن شرح حال و انجام معاینات فوق الذکر، مجموعه اطلاعات کاملی را در اختیار پزشک قرار می دهد تا وی در انتها بتواند بصورت اختصاصی جنبه های مختلف آن را با بیمار سبک سنگین کند و بر اساس آن قضاوت و تصمیم گیری نماید. این بخش از حساسیت ویژه ای برخوردار است و باید مطمئن شد که هیچکدام از پرسش های بیمار بدون پاسخ نمانده است، و همچنین همه نگرانیهای وی در نظر گرفته شده است. بیان واقعیات بدور از اغراق در مورد نتایج و عوارض احتمالی اینگونه اعمال جراحی، انتظارات و توقعات بیمار را محک می زند تا افرادی که انتظاراتی منطبق با واقعیات دارند، مورد عمل جراحی قرار بگیرند. در این مرحله بر اساس اطلاعات بدست آمده، باید نوع و نحوه عمل جراحی، مزایا و مشکلات آن برای بیمار تشریح گردد تا وی قادر باشد راه کم خطر را در پیش گیرد.

گاها در این مرحله بیمار برای فکر کردن و تصمیم گیری نیاز به فرصت بیشتری دارد که باید این فرصت به وی داده شود و حتی این جلسه مشاوره می تواند باز هم تکرار گردد تا فرد قادر باشد با فراغ بال تصمیم نهایی را بگیرد.

تکنیک عمل لیزیک

در این عمل در ابتدا توسط وسیله ای بنام میکروکراتوم (شبیه رنده نجاری ولی در ابعاد بسیار بسیار ظریفتر)؛ یک لایه (flap ) از قسمت سطحی قرنیه به قطر تقریبی 9 میلی متر و ضخامت در حدود 160 میکرون (هر میکرون برابر با یک هزارم میلیمتر است) برداشته می شود. سپس با لیزراکسایمر؛ قسمت مرکزی عمق قرنیه تراش داده می شود که میزان تراش؛ بسته به میزان و نوع شماره چشم از یک فرد به فرد دیگر تفاوت خواهد کرد. در انتها لایه یا flap بجای اولیه خود برگردانده می شود واین لایه بدون نیاز به بخیه در جای خود فیکس می گردد.

نتایج عمل لیزیک

عمل لیزیک در مجموع از دقت بسیار بالایی بر خوردار می باشد اما باید دانست که علی رغم این دقت فوق العاده؛ نباید تصور کرد که نتایج عمل لیزیک صد در صد هستند. بیماران انتظار دارند که بعد از عمل نمره عینک آنها صفر شده؛ دید 10/10 داشته و دیگر هیچگاه نیاز به عینک نداشته باشند. اگر چه عملا بخش عمده این انتظارات در عمل لیزیک برآورده می شود؛ اما باید توجه داشته باشیم که نتایج عمل لیزیک به عوامل متعددی بستگی دارد که بخشی از آن قابل پیش بینی نمی باشد.

در عمل لیزیک؛ یک بافت زنده (قرنیه چشم) تراش داده می شود. این بافت زنده بر خلاف یک عدسی پلاستیکی بی جان؛ سوخت وساز دارد و دائما فعال است. این نوع فعالیت بافت قرنیه می تواند تغییراتی در محل تراش داده شده؛ ایجاد کند. نکته همین جاست که فعالیت سوخت و سازی قرنیه پس از عمل لیزیک در همه افراد یکسان صورت نمی گیرد و از فردی به فرد دیگر متفاوت و تابع خصوصیات سرشتی وی خواهد بود. پس بر این اساس می توان انتظار داشت که دو نفر با شماره چشم یکسان در یک روز توسط یک جراح درشرایط کاملا یکسان تحت عمل لیزیک قرار گیرند واین دو نفر پس از دو تا سه ماه نتایج متفاوتی از خود نشان دهند.

علاوه بر پاسخ بافتی؛ نوع و میزان شماره عینک نیز در نتیجه نهایی عمل لیزیک تاثیر بسزایی دارد. بعنوان مثال چشم های با نزدیک بینی ساده در حد 1- تا 4- در مقایسه با نزدیک بین های بالاتر؛ نتایج بمراتب بهتری را نشان می دهند. همچنین نتیجه عمل لیزیک درچشم های نزدیک بین (چشمهایی که شماره عینک آنها با یک رقم منفی شروع می شود و چشم آنها از ورای عینک کوچکتر دیده می شود) خیلی بهتر از چشم های دوربین (چشمهایی که شماره عینک آنها با یک رقم مثبت + شروع می شود و چشم آنها از ورای عینک درشتر دیده می شود) می باشد.

بنابراین انتظار درست و منطقی از عمل لیزیک اینست که با انجام این عمل؛ وابستگی به عینک به میزان قابل توجه ای کاهش یابد؛ در حدی که فرد قادر باشد عمده کارهای روزمره را بدون عینک انجام دهد؛ اما در ضمن نیز در نظر داشته باشد برای انجام کارهایی که به دقت بیشتری نیاز دارد (مانند رانندگی در شب)؛ ممکن است به یک عینک مختصر نیاز پیدا کند.

عوارض عمل لیزیک

عمل لیزیک عمل کم عارضه ای می باشد اما باید بدانیم که خالی از عارضه نیست. دانستن این عوارض دو حسن دارد. نخست اینکه به شما کمک می کند با دید باز و کاملا منطقی تصمیم به عمل گرفته و صرفا تحت تاثیر تبلیغات؛ تسلیم عمل نگردید. ثانیا اگر بعد از عمل عارضه ای حادث گردید به موقع متوجه آن گشته و با ارجاع سریع آن به پزشک معالج؛ در درمان تسریع گردد.

عوارض عمل لیزیک دو دسته هستند. دسته اول عوارض خفیف و گذرایی هستند که اکثر افرادی که تحت عمل لیزیک قرار می گیرند کم و بیش ممکن است آن را تجربه کنند. از این نوع عوارض می توان از افت کیفیت بینایی علی الخصوص در شب؛ مشکلات دید شب مانند پخش نور و دیدن هاله در اطراف اشیا نورانی؛ سایه دار دیدن؛ خشکی خفیف چشم؛ و خونمردگی زیر ملتحمه نام برد. این دسته عوارض اهمیت چندانی ندارند چرا که مشکل جدی را برای بینایی و چشم ایجاد نکرده و در عرض چندین هفته بهبود می یابند.

دسته دوم عوارضی هستند که بسیار نادر هستند ولی می توانند برای چشم و بینایی مشکلات جدی ایجاد کنند. از این نوع عوارض می توان از عفونت؛ التهاب غیر عفونی؛ لک قرنیه؛ آستیگماتیسم نامنظم؛ خشکی شدید چشم؛ و مشکلات دائمی دید شب نام برد. اگر در معاینات اولیه و انتخاب بیمار قبل از عمل دقت کافی صورت گیرد؛ از بسیاری از این عوارض پیشگیری می گردد. در مورد عفونت و التهاب غیر عفونی نیز اگر به موقع درمان شروع شود؛ عواقب به حد اقل می رسد.

آلترناتیوهای عمل لیزیک (لازک LASEK ، اپی لیزیک Epi-LASIK ، پی آر کی PRK )

برای افتراق این نامها از یکدیگر و همچنین افتراق این روشها از عمل لیزیک (LASIK )، بهتر است این روشها را بطور کلی به دو دسته عمده تقسیم کنیم. دسته اول که تراش لیزری برای اصلاح شماره عینک در عمق قرنیه انجام می گردد که این دسته شامل عمل لیزیک (LASIK ) می شود. دسته دوم که تراش لیزری برای اصلاح شماره عینک در سطح قرنیه انجام می گردد که این دسته شامل اعمال لیزر (PRK )، لازک (LASEK )، و شق جدیدتر آن یعنی اپی لیزیک (Epi-LASIK ) می شود.

در دسته اول یعنی لیزیک همانطور که در بالا آمده؛ ، نحوه عمل جراحی بدین شکل است که ابتدا یک لایه (Flap ) به ضخامت حدود ۱۶۰ میکرون ایجاد می گردد و سپس متناسب با شماره چشم، عمق قرنیه با لیزر تراشیده شده و در انتها لایه به جای اولیه خود برگردانده می شود. اما در دسته دوم تراش لیزری قرنیه از سطح صورت می گیرد و معمولا ۳ تا ۵ روز طول می کشد تا سطح چشم ترمیم گردد. در همه این روشها، لیزر مورد استفاده یعنی اکسایمر لیزر، یکسان می باشد.

باید دانست که هنوز عمل لیزیک (LASIK )، شایعترین نوع عمل برای اصلاح عیوب انکساری در تمام دنیا می باشد. اما در طی دهه گذشته با انجام میلیونها عمل لیزیک در سراسر دنیا و گزارشهایی از عوارض بسیار نادر، اما در عین حال بسیار جدی عمل لیزیک، سبب گشته که مجددا اعمال جراحی لیزر در سطح قرنیه یعنی عمل (PRK )، عمل لازک (LASEK )، و اخیرا اپی لیزیک (Epi-LASIK ) بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

اگر معاینات؛ توپوگرافی؛ ضخامت قرنیه؛ لایه اشکی چشم؛ و سایز مردمک همه در حد قابل قبول باشد؛ می توان هم عمل لیزیک و هم عملهای سطحی مانند لیزر (PRK ) و یا لازک (LASEK ) را انجام داد. از لحاظ دقت، همه اینها کاملا یکسان عمل می کنند. میزان ناراحتی و درد پس از عمل، در لیزر (PRK ) یا لازک (LASEK ) بیشتر از عمل لیزیک خواهد بود و همچنین دوره نقاهت اندکی در عمل لیزر (PRK ) یا لازک (LASEK ) طولانی تر است. اما نکته مهم این است که در عمل لیزر (PRK ) یا لازک (LASEK ) نسبت به عمل لیزیک، قرنیه چشم کمتر دستکاری می شود. اگرچه احتمال عارضه در هر دو روش اندک می باشد، اما این احتمال باز هم در عمل لیزر (PRK ) یا لازک (LASEK ) کمتر خواهد بود.

اگر جزو افرادی هستید که بطور معمول در معرض ضربه و ترومای بیشتری هستند مانند پرسنل نظامی و انتظامی و همچنین ورزشکاران رشته های رزمی، انجام عمل لیزر (PRK ) یا لازک (LASEK ) تصمیم منطقی تری می باشد، چرا که لایه ایجاد شده در عمل لیزیک هیچگاه نمی تواند استحکام قبلی خود را حتی بعد از سالهای سال باز یابد.

مثال زیر شاید قضیه را روشنتر کند. در عمل لیزر (PRK )؛ لازک (LASEK )؛ و یا اپی لیزیک (Epi-LASIK ) برای یک چشم با نزدیک بینی در حد دو و نیم شماره؛ میزانی از ضخامت قرنیه که دستکاری می گردد نهایتا در حد ۴۰ میکرون خواهد بود. اما برای اصلاح همین میزان شماره اگر از عمل لیزیک (LASIK ) استفاده گردد، ضخامتی در حدود ۲۰۰ میکرون دستکاری خواهد شد یعنی حدود ۵ برابر بیشتر.

تفاوت عمل پی آر کی (PRK ) با لازک (LASEK )

عمل لازک (LASEK ) در واقع شق دیگری از همان عمل لیزر (PRK ) است و علی رغم شباهت اسمی به عمل لیزیک (LASIK ) از آن متفاوت می باشد.

در عمل لیزر(PRK ) ابتدا سلولهای پوششی سطح قرنیه با یک کاردک مخصوص برداشته می شود و سپس سطح قرنیه با لیزر اکسایمر متناسب با شماره چشم تراش داده شده و در انتها یک عدد لنز پانسمانی روی قرنیه گذاشته می شود. حدودا بین 3 تا 5 روز طول می کشد تا سلولهای پوششی قرنیه بصورت کامل ترمیم شوند.

در عمل لازک قسمت اصلی عمل کاملا شبیه به عمل لیزر(PRK ) می با شد، تنها تفاوت در نحوه برداشتن سلولهای پوششی سطح قرنیه است که با کمک الکل رقیق شده، سعی می شود این سلولها بصورت یک لایه پیوسته از قرنیه جدا و پس از تراش با لیزر مجددا این لایه سلولی روی سطح قرنیه برگردانده شود. در اینجا نباید ایجاد این لایه سلولی را با ایجاد لایه (Flap ) در عمل لیزیک (LASIK ) یکی گرفت. در عمل لیزیک لایه ای با ضخامت حدود ۱۶۰ میکرون برداشته می شود که بسیار ضخیمتر از لایه سلولی در عمل لازک (LASEK ) می باشد.

جالب است بدانید که گاهی در حین عمل لازک اتفاق می افتد که این لایه سلولی را از دست بدهیم که در این صورت حادثه مهمی پیش نیامده و فقط عمل لازک تبدیل به یک عمل لیزر (PRK ) شده است. اما اگر همین حادثه در عمل لیزیک (LASIK ) اتفاق افتد، یعنی یک لایه به ضخامت ۱۶۰ میکرون از دست رفته است که مطمئنا حادثه قابل جبرانی نخواهد بود.

در حدود چهار پنج سال قبل برای عمل لازک (LASEK ) نسبت به عمل لیزر (PRK ) مزایای متعددی قائل می شدند. ولی این روزها بسیاری از جراحان این دو عمل را از نظر نتایج بسیار مشابه یکدیگر می دانند و تفاوت چندانی بین آنها قائل نمی گردند.

اپی لیزیک (Epi-LASIK )

عمل لیزر (PRK )، لازک (LASEK )، و اپی لیزیک (Epi-LASIK ) بسیار شبیه به هم هستند و در واقع یک نوع عمل محسوب می شوند. نتایج نهایی و دقت این روشها در تصحیح عیوب انکساری کاملا یکسان می باشد و اختلاف تنها در نحوه انجام بخشی از عمل جراحی است.

تفاوت در این سه روش در نحوه برداشتن سلولهای لایه سطحی قرنیه می باشد. در عمل لیزر (PRK ) که قدیمی ترین آنهاست و از سال ۱۹۹۰ میلادی استفاده می شود، ابتدا سلولهای پوششی سطح قرنیه با یک کاردک مخصوص برداشته شده و سپس سطح قرنیه با لیزر اکسایمر متناسب با شماره چشم تراش داده می شود. در عمل لازک (LASEK ) و اپی لیزیک (Epi-LASIK ) قسمت اصلی عمل کاملا شبیه به عمل لیزر(PRK ) می با شد، تنها تفاوت در نحوه برداشتن سلولهای پوششی سطح قرنیه است که سعی می شود این سلولها بصورت یک لایه پیوسته از قرنیه جدا و پس از تراش با لیزر مجددا این لایه سلولی روی سطح قرنیه برگردانده شود. در عمل لازک (LASEK ) این لایه سلولی با کمک الکل رقیق شده جدا می گردد، در حالیکه در اپی لیزیک (Epi-LASIK ) این لایه به کمک وسیله ای مکانیکال به اسم اپی کراتوم که در چند ماهه اخیرا مورد تائید FDA آمریکا قرار گرفته است، ایجاد می گردد. دراینجا نباید ایجاد این لایه سلولی را با ایجاد لایه (Flap ) در عمل لیزیک (LASIK ) یکی گرفت. در عمل لیزیک لایه ای با ضخامت حدود ۱۶۰ میکرون برداشته می شود که بسیار ضخیمتر از لایه سلولی در عمل لازک (LASEK ) و یا اپی لیزیک (Epi-LASIK ) می باشد.

چون در عمل اپی لیزیک (Epi-LASIK ) از الکل استفاده نمی گردد، این ادعا مطرح است که نسبت به عمل لازک (LASEK ) ترمیم زخم سریعتر صورت می گیرد و درد و ناراحتی بیمار پس از عمل کوتاه تر خواهد بود. بعضی از جراحان برای عمل لازک (LASEK ) و عمل اپی لیزیک (Epi-LASIK ) نسبت به عمل لیزر (PRK ) مزایای متعددی قائل می شوند. ولی بسیاری از جراحان این سه عمل را از نظر نتایج بسیار مشابه یکدیگر می دانند و تفاوت چندانی بین آنها قائل نمی گردند.

لیزیک و حاملگی

برای بسیاری از بانوان این پرسش مطرح است که آیا عمل لیزیک برای حاملگی و یا برای زایمان طبیعی مانعی ایجاد می کند. ظاهرا برای بسیاری این نگرانی و تصور ایجاد گشته که با انجام عمل لیزیک، نباید باردار شوند و اگر هم بارداری پیش آمد باید با عمل سزارین فرزندشان را بدنیا بیاورند و زایمان طبیعی می تواند منجر به پارگی شبکیه و نابینایی شود. پاسخ ساده و سریع به این پرسش و نگرانی، اینست که عمل لیزیک و دیگر اعمال جراحی عیوب انکساری هیچگونه ریسکی را برای حاملگی و یا زایمان طبیعی ایجاد نمی کند.

ظاهرا منشا این پرسش و نگرانی به این بر می گردد که اکثر افرادی که تحت عمل لیزیک قرار می گیرند، نزدیک بین هستند. بعلت اینکه نزدیک بین ها معمولا تغییراتی در شبکیه اشان دارند که شانس پارگی شبکیه را بیشتر می کند، این نگرانی وجود دارد که فشارهای زایمانی سبب پارگی شبکیه گردد. باید دانست که در چشمهای نزدیک بین، اندازه کره چشم بزرگتر از حد معمول می باشد و هرچه نزدیک بینی بالاتر باشد، اندازه کره چشم به همان نسبت بزرگتر خواهد بود. در نتیجه و بعلت بزرگی اندازه کره چشم، تغییراتی بصورت نازکی و دژنرسانس در شبکیه، علی الخصوص در اطراف شبکیه رخ می دهد که بصورت نسبی شانس پارگی شبکیه را در افراد نزدیک بین بالا می برد. پس بطور کلی شانس پارگی شبکیه در افراد نزدیک بین بیشتر از افراد دیگر می باشد.

در مطالعات انجام شده، علی رغم تئوریهایی که وجود دارد، هیچگاه اثبات نشده است که عمل لیزیک و دیگر اعمال جراحی لیزری مانند لازک و پی آر کی، احتمال پارگی شبکیه را در این افراد بالاتر ببرد. بنابراین نزدیک بین ها بدون توجه به اینکه عمل لیزیک را انجام داده یا نداده اند، ریسک پارگی شبکیه در آنها یکسان می باشد. این یکسانی ریسک در مورد بانوانی که نزدیک بین هستند، چه لیزیک کرده باشند یا نکرده باشند، چه حامله باشند یا نباشند، نیز صدق می کند.

حال صحبت در این است که آیا حاملگی و زایمان طبیعی نیز به ریسک پارگی شبکیه چیزی اضافه می کند یا نه. حاملگی و تغییرات هورمونی زمان حاملگی بصورت فیزیولوژیک تغییراتی در چشم ایجاد می کند ولی هیچگاه ریسک اضافی برای شبکیه و ایجاد پارگی در آن، ایجاد نمی کند. در گذشته این نگرانی وجود داشت که فشار زایمان طبیعی ممکن است در ایجاد پارگی شبکیه در افراد با نزدیک بینی بالا نقش داشته باشد، ولی مطالعاتی وجود دارد که در تعداد زیادی از بانوانی که شماره نزدیک بینی آنها بین ۴- تا ۱۵- بوده و فرزندشان را با زایمان طبیعی بدنیا آورده اند، هیچگونه افزایشی در میزان پارگی شبکیه یا خونریزی شبکیه در این افراد در مقایسه با افراد گروه کنترل دیده نشده است.

هر چند در کل، هم تمایل بانوان حامله و هم تمایل همکاران متخصص زنان و زایمان به عمل سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است، ولی تا کنون هیچگونه دلیل علمی بر اینکه نزدیک بینی بالا و عمل لیزیک منعی برای زایمان طبیعی باشد، ارائه نشده است.

لیزیک و خشکی چشم

تقریبا بیش از نیمی از مشکلات پس از عمل لیزیک ناشی از خشکی چشم می باشد که می تواند بین یک تا شش ماه و گاهی بیشتر فرد را آزار دهد. بخشی از این مشکلات در همه افرادی که تحت عمل لیزیک قرار می گیرند دیده می شود که معمولا خفیف و گذرا هستند و مشکل جدی را ایجاد نمی کند. اما افرادی که قبل از عمل لیزیک، درجاتی از خشکی چشم را دارند و در هنگام مشاوره قبل از عمل به آن توجهی نشود، پس از عمل لیزیک با مشکلات عدیده ای روبرو خواهند شد که تا مدتها می تواند کیفیت بینایی و راحتی چشم آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

یادمان باشد که عمل لیزیک بعلت ایجاد لایه در قرنیه که یکی از مراحل لا ینفک این عمل می باشد، اعصاب حسی قرنیه را قطع می کند که سبب کاهش حس قرنیه خواهد شد. این کاهش حس نیز بنوبه خود سبب ایجاد و یا تشدید خشکی چشم می گردد. اعمال جراحی لیزری سطحی مثل عمل پی آر کی (PRK )، لازک (LASEK )، و اپی لیزیک (Epi-LASIK ) بعلت دستکاری سطحی تر قرنیه، در مقایسه با عمل لیزیک خشکی کمتری ایجاد می کنند.

علائم خشکی چشم پس از عمل لیزیک می تواند از درجات خفیف تا شدید متغیر باشد. این علائم عبارتند از تاری متغیر دید، سوزش چشم، قرمزی، حساسیت به نور، سایه دار دیدن، احساس وجود جسم خارجی در چشم، و خستگی چشم.

از خصوصیات بارز تاری دید ناشی از خشکی چشم این است که بلافاصله پس از پلک زدن، دید بهتر می شود و بعد از چند لحظه کوتاه دو مرتبه تار می گردد. همچنین بشدت تحت تاثیر شرایط هوای محیطی، عملکرد چشم تغییر می کند. در شرایط هوایی آرام و مرطوب، چشم عملکرد بهتری یافته، و برعکس در شرایط هوای آلوده، خشک و گرد و خاکی، چشم بشدت بهم می ریزد.

برای اینکه پس از عمل لیزیک کمتر گرفتار اینگونه مشکلات گردیم، بهتر است قبل از عمل، از وضعیت لایه اشکی چشم اطلاع دقیق حاصل نمائیم. توجه داشته باشیم که در چشم دو نوع اشک ترشح می شود. یک نوع اشک که همه از آن اطلاع داریم همان اشک تحریکی است که در شرایطی که چشم به هر دلیل جسمی و یا روحی (مثلا در هنگام گریه کردن) تحریک شود، ترشح می گردد. اما باید بدانیم که در چشم اشک دیگری بصورت کم ولی دائم ترشح می گردد که سطح چشم ما را مرطوب نگه می دارد و این اشک نقش اساسی تری در چشم بازی می کند. این اشک از نوع دوم است که در عمل لیزیک کاهش می یابد. بنابراین صرف اینکه در هنگام گریه کردن، چشم اشک فراوان تولید می کند دلیل بر عدم خشکی نیست.

قبل از عمل لیزیک، بسیاری از افرادی که درجاتی از خشکی در چشمشان دارند، ممکن است هیچگاه علائم واضحی را نشان نداده باشند. این افراد حتی در معاینه معمولی نیز ممکن است خشکی چشمشان آشکار نگردد. بنابراین برای ارزیایی لایه اشک، معاینات متعدددیگری باید انجام شود

اگر در معاینات قبل از عمل لیزیک درجاتی از خشکی چشم مشاهده گردید، قبل از عمل فرد باید تحت درمان خشکی چشم قرار گیرد. در این افراد بستن موقت مجرای اشک را قبل از عمل لیزیک باید مد نظر داشت. اگر خشکی چشم قبل از عمل لیزیک قابل توجه باشد باید از انجام عمل صرف نظر کرد و یا از روشهای دیگری که عارضه خشکی کمتری را ایجاد می کنند مانند اعمال جراحی لیزری سطحی مثل عمل پی آر کی (PRK )، لازک (LASEK )، و اپی لیزیک (Epi-LASIK )، حلقه های قرنیه ای، CK ( برای درمان دوربینی)، و یا لنزهای داخل چشمی استفاده نمود.

Customized Ablation یا اصلاح دید منطبق بر خصوصیات هر چشم

علاوه بر عیوب انکساری نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم، عوامل دیگری نیز بر کیفیت دید ما تاثیر می گذارند که از آنها اصطلاحا بعنوان " Aberrationهای رده بالای چشم" نام می برند. در جراحی عیوب انکساری به روش سنتی (یعنی لیزیک و لازک و PRK معمولی که عمده بیماران با این روشها عمل شده و می شوند)، بخش عمده ای از Aberrationهای رده بالا اصلاح نشده باقی مانده و یا حتی در مواردی بعد از عمل افزایش می یابد.

با تکنولوژی Customized Ablation و اندازه گیری Aberrationهای رده بالای چشم، در حال حاضر این امکان فراهم شده تا با دقت بیشتری بتوان عیوب انکساری را اصلاح نمود و کیفیت بینایی بهتری را برای بیمار در مقایسه با روشهای سنتی ایجاد نمود. برای مقایسه روشهای سنتی اصلاح عیوب انکساری و روش Customized Ablation ، می توان این مثال را زد که روشهای معمول لازک ولیزیک و PRK مانند استفاده و پوشیدن لباسهای از پیش آماده است، در حالی که Customized Ablation به معنی دوختن لباس برای هر فرد منطبق بر خصوصیات بدنی وی خواهد بود. باید بدانیم که Aberrationهای رده بالا در هر فرد متفاوت از فرد دیگر است. این بدان معناست که دو نفر با شماره عینک کاملا یکسان، Aberrationهای رده بالای متفاوتی دارند. حال در روش سنتی این دو نفر، به یک شکل قرنیه آنها با لیزر تراش داده می شود، اما با تکنولوژی Customized Ablation ، برنامه تراش لیزر این دو نفر متفاوت از همدیگر و منطبق بر خصوصیات چشم آنها خواهد بود و اصلاح دید برای هر فرد بطور اختصاصی و براساس Aberrationهای چشم همان فرد طراحی و اجرا می گردد.

جراحی های لیزیک، لازک و PRK هر سه می توانند با تکنولوژی Customized Ablation انجام گیرند و نتایج بسیار عالی تری را به همراه داشته باشند.