انحرافات چشم

تمامی حرکات چشم ها در جهات مختلف توسط شش عضله که در قسمت خارج کره چشم و بر روی صلبیه چسبیده اند کنترل میشود و عملکرد هر عضله توسط سیستم اعصابی که به این عضلات عصب دهی میکنند هماهنگ میشود .این شش عضله عبارت اند از 1-عضله راست خارجیlateral rectus که چشم را به سمت خارج خلاف جهت بینی میکشد 2- عضله راست داخلی medial rectusکه چشم را به سمت داخل در جهت بینی میکشد 3- عضله راست فوقانیsuperior rectus که چشم را به سمت بالا میکشد 4- عضله راست تحتانی inferior rectusکه چشم را به سمت پایین میکشد 5- عضله مایل فوقانی superior obliqueکه چشم را به سمت پایین و خارج میکشد6- عضله  مایل تحتانیinferior oblique که چشم را به سمت داخل و بالا میکشد . لازم به ذکر است که حرکات هر دوچشم  به طور هماهنگ و با هم در یک جهت میباشد یعنی اگر یک چشم به سمت بالا رود دیگری هم به سمت بالا میرود و در تمامی جهات حرکات هر دوچشم به یک سمت و به مقدار مساوی میباشد . حال در صورت اختلال در عملکرد هر کدام از عضلات چشم و یا به واسطه اختلال در سیستم عصب رسانی هر کدام از عضلات این امر باعث ایجاد انحراف یا لوچی در چشم میگردد .

به طور کلی انحرافات چشم بر اساس مقدار ضعف عضله و نوع عضله ای که دچار اختلال گردیده است به انواع مختلفی تقسیم بندی میگردند .در رایج ترین تقسیم بندی انحرافات چشم را به دو نوع انحرافات آشکار و انحرافات مخفی تقسیم بندی میکنند که هرکدام از اینها باز خود به انواع دیگری بر اساس جهت انحراف چشم تقسیم بندی میگردند .در اینجا  به شرح هر کدام میپردازیم .

انحرافات مخفی : انحرافات مخفی چشم همانطور که از نامشان پیدا است به انحرافاتی میگویند که در ظاهر وجود ندارند و افراد معمولی قادر به تشخیص آنها نیستند . این نوع انحرافات فقط در معاینه توسط اشخاص متخصص بینایی سنج یا چشم پزشک قابل شناسایی میباشند . این نوع انحرافات معمولا در اثر ضعف عملکرد  عضلات چشم به وجود می آیند .البته این نوع انحرافات در صورتی که عضله چشم بیش از اندازه دچار ضعف شود ممکن است در اوقاتی از شبانه روز به صورت انحرافات آشکار خود را نشان دهند که توسط افراد عادی نیزقابل تشخیص میشوند و گاهی از اوقات در صورت عدم درمان به موقع ممکن است حتی به صورت دائم به انحرافات آشکار تبدیل شوند .البته اکثر افراد معمولا درجات خفیفی از انحرافات مخفی را دارند منتهی بسته به توانایی عضلات چشم و فاکتور های شغلی ممکن است بعضی از افراد این نوع انحرافات را تحمل کنند و هیچ علائم و ناراحتی را در چشم خود احساس نکنند اما چنانچه مقدار این انحرافات به اندازه ای باشد که چشم نتواند آنها را کنترل وتحمل نماید معمولا باعث ایجاد ناراحتی هایی نظیرخستگی چشم - سوزش چشم - چشم درد و سردرد میشوند و این ناراحتی ها معمولا زمانی بروز میکند که شخص در حال انجام کارهایی نظیر مطالعه تماشای تلویزیون - کار با کامپیوتر - خیاطی - رانندگی و کارهایی نظیر اینها باشد . بنابراین گاهی از اوقات ما به بیمارانی بر خورد میکنیم که اظهار میدارند از نظر دید هیچ مشکلی ندارند وفقط در حال انجام کارهایی که نام بردم دچار خستگی چشم سوزش و چشم درد و حتی سردرد میشوند و شخص را در انجام کارهای روزمره خود دچار مشکل میکند بنابراین در اسرع وقت بایستی نسبت به درمان اقدام نمود.

معمولا برای درمان انحرافات مخفی از دو روش استفاده میشود در روش اول ممکن است یکسری تمرینات جهت تقویت عضلات چشم به فرد داده شود تا مشکل او را حل نماید فقط شخص باید طبق توصیه ما عمل نموده و به موقع و درست تمرینات را انجام دهد و در روش دوم ممکن است از تجویز عینک یا منشور استفاده نماییم نکته مهم این است که در درمان این نوع انحرافات از هیچ گونه عمل جراحی استفاده نمیشود و کلیه روشهای درمان غیر جراحی میباشد .

انحرافات آشکار انحرافات آشکار چشم به انحرافاتی میگویند که  از ظاهر چشم ها مشخص است و توسط افراد عادی هم به راحتی قابل تشخیص است . انحرافات آشکار چشم به دونوع کلی انحرافات تطابقی و غیر تطابقی تقسیم میشوند .انحرافات تطابقی چشم به انحرافاتی گفته میشود که به علت زیادی انجام تطابق در چشم اتفاق میافتد این نوع انحراف بیشتر در افراد با عیب انکساری دوربینی دیده میشود ولی گاهی اوقات در افراد نزدیک بین هم ممکن است دیده شود درمان این نوع انحرافات معمولا با عینک میباشد و گاهی اوقات ممکن است برای اصلاح کاملتر از درجاتی از منشور هم بر روی عینک استفاده شود . انحرافات غیر تطابقی هم همین طور که از نامشان پیدا است ربطی به تطابق و عیب انکساری چشم ندارند گر چه ممکن است گاهی از اوقات با درجاتی از عیب انکساری نیز همراه باشند . این نوع انحرافات هم به دو نوع فلجی و غیر فلجی تقسیم بندی میشوند در نوع فلجی معمولا گرفتاری مربوط به خود عضله چشم میباشد و سیستم عصب دهی معمولا مشکلی ندارد ولی در نوع غیر فلجی عضله چشم ممکن است عملکرد خوبی داشته باشد اما سیستم عصب دهی دچار مشکل باشد در هر صورت درمان این نوع انحرافات در صورتی که از نوعی فلجی باشد حتما جراحی ضرورت دارد و با روش های دیگر قابل اصلاح نیستند و در نوع غیر فلجی اگر روشهای طبی به درمان پاسخ ندهد باز هم درمان جراحی ضرورت پیدا میکند . در هر صورت چنانچه انحرافات آشکار در کودکان زیر سن نه سال دیده شود  جهت درمان بایستی فوری اقدام نمود در غیر این صورت ممکن است این امر باعث ایجاد تنبلی چشم شود و فرد را دچار مشکلات عدیده ای نماید . انحرافات آشکار هم از نظر ظاهر انواع مختلفی دارند که شایع ترین آنها را در اینجا  توضیح خواهم داد .

انحراف چشم به طرف بینی یا ایزو تروپی که در این حالت یکی یا هر دوچشم ممکن است از محور بینایی خود خارج شده باشند و به سمت بینی تمایل پیدا کنند

انحراف به سمت خارج یا اگزو تروپی در این حالت هم یکی از چشم ها ممکن است به سمت خارج بینی منحرف شده باشد

انحراف به سمت بالایا هیپر تروپی که در این حالت چشم به سمت بالا انحراف دارد

انحراف به سمت پایین یا هیپو تروپی :در این حالت چشم به سمت پایین منحرف است

انحرافات چرخشی یا سایکلو تروپی .در این نوع انحرافات چشم در جهت نگاه به بالاو داخل یا بالا و خارج و یا پایین و داخل یا پایین و خارج ممکن است منحرف شود که درمان این گونه نیز بسیار سخت است و زمان بر است و ممکن است عمل جراحی بر روی هر دو چشم و یا به دفعات زیادی مثلا 4 تا 5 بار صورت گیرد

انحرافات با الگوی V در این نوع انحراف چشمها در جهت نگاه از پایین به بالا شکل وی انگلیسی به خود میگرند یعنی چشم ها در جهت نگاه پایین به هم نزدیک و در جهت نگاه بالا از هم دور میشوند .

انحرافات با الگوی A که در این حالت بعکس حالت وی میباشد یعنی چشمها در جهت نگاه بالا به هم نزدیک و در جهت نگاه پایین از هم دور میشوند این نوع انحرافات کمتر شایع هستند و البته درمان آنها نسبت به سایر انحرافات که فقط در یک جهت هستند به مراتب سخت تر میاشند .نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که در درمان انحرافات به روش جراحی گاهی اوقات ممکن است عمل جراحی بر روی هر دو چشم انجام شود و بعضی از مواقع هم ممکن است به چندین عمل جراحی انجام شود هستند

انحرافات کاذب : به حالتی میگویند که چشم ها هیچ نوع انحرافی ندارند اما ظاهر چشم ها به نظر میرسد دچار انحراف باشند معمولا این حالت بیشتر در بچه هادیده میشود که دارای پل بینی پهن میباشند و در در جهت نگاهشان به اطراف ظاهر چشمشان منحرف به نظر میرسد . در صورتی که توسط افراد متخصص این تشخیص مطرح باشد جای هیچگونه نگرانی نیست و هیچ درمانی هم لازم ندارد